Gwenny De Vroe bepleit uitbreiding werkingsgebied Rand

Eigenlijk is heel Brabant de Rand van Brussel

Al tientallen jaren staat de Vlaamse rand rond Brussel onder druk: de open ruimten worden aangevreten, gemeenten verstedelijken, het verkeer komt tot stilstand, het Vlaams karakter kwijnt, het Nederlands verdwijnt uit straatbeeld en huiskamers. Nochtans voeren de Vlaamse overheid en opeenvolgende Vlaamse regeringen al jarenlang een beleid om het Vlaams karakter van deze gemeenten te vrijwaren en versterken.

Vlaams-Brabant zal de komende jaren verder ontnederlandsen

Dit beleid slaagt er niet in haar doelstellingen dichterbij te brengen. Integendeel, zo bleek uit een recent rapport van de Studiedienst van de Vlaamse Regering. Enkele cijfers: tegen 2060 zal de bevolking in het arrondissement Halle-Vilvoorde toenemen met 28%, quasi evenveel als die van het Brussels hoofdstedelijk gewest, en die van Vlaams-Brabant met 23%. In het Vlaams Gewest blijft de bevolkingstoename beperkt tot 15%.

Cijfers van Kind & Gezin over de thuistaal van gezinnen met een kind geboren in 2007 geven een vooruitblik op de toekomstige taalverhoudingen. In het Vlaams Gewest is die thuistaal voor 79% het Nederlands (anders gezegd: in méér dan één op vijf jonge gezinnen wordt thuis géén Nederlands meer gesproken, wat op zich al een reusachtige uitdaging wordt voor het Vlaams onderwijs). In Vlaams-Brabant is het Nederlands maar voor 69% meer de thuistaal, in het arrondissement Halle-Vilvoorde 56%, in de dertien randgemeenten zonder faciliteiten 47% en in de zes randgemeenten met faciliteiten is het Nederlands nog slechts bij 14% van de gezinnen met jonge kinderen de thuistaal.

Het Nederlands verliest terrein, vooral tegenover het Frans: dat is de thuistaal van 59% van de jonge gezinnen in de faciliteitengemeenten, van 30% in de randgemeenten buiten de faciliteitengemeenten, van 26% in heel Halle-Vilvoorde, en van 16% in Vlaams-Brabant. De provincie die rond het Brussels gewest gelegen is, scoort met jonge Franstalige gezinnen haast vier keer zo hoog als het Vlaamse cijfer (4%).

De Vlaamse Rand, het arrondissement Halle-Vilvoorde en Vlaams-Brabant zullen dus de komende jaren verder ontnederlandsen en verfransen en heel Brabant verstedelijkt. Het Vlaams beleid blijkt tegen de enorme druk vanuit Brussel niet bestand. Er zijn nu grosso modo drie mogelijkheden. Ten eerste: het beleid ter versterking van het Vlaams karakter radicaal aanscherpen, desnoods tot over de rand van het wettelijk toelaatbare, zoals de samen met het homogeen Vlaamse Vlaanderen uitstervende Vlaamsnationalistische die-hards voorstaan.

Een tweede optie is vechtend tegen de bierkaai terrein blijven verliezen, zoals we al jaren bezig zijn. Dit is wat de Vlaamse regering zinnens is (“een voortgezet, gecoördineerd en inclusief beleid voeren om het Nederlandstalig karakter van de Vlaamse Rand te bevestigen en te versterken”, stelt het regeerakkoord) en wat ook bevoegd minister Geert Bourgeois (N-VA) in zijn beleidsnota aankondigt. Tot op het Monthy Python’s Holy Grail-achtige voorstel toe om de verfransing te stoppen met “het onderzoek naar een culturele vuurtoren” à la Westrand in de Zuidwestrand.

Uitbreiding De Rand, oprechtere openheid en Brussel omarmen

Een derde mogelijkheid is een alternatief ontwikkelen. Ik ben voorstander van deze optie.

Ik stel een meerlagige nieuwe aanpak voor: een grotere alertheid en een oprechtere openheid tegenover anderstaligen in héél het arrondissement Halle-Vilvoorde en in Bertem, Huldenberg, Kortenberg en Tervuren. Dat gebied stemt overeen met het Vlabinvestgebied, waar Vlaanderen een specifiek beleid voert om wonen betaalbaar te houden. De inspanningen die de vzw De Rand vandaag levert in de gemeenten grenzend aan Brussel en de zes faciliteitengemeenten op het vlak van promotie, bescherming, vorming en onderwijs van en in het Nederlands, moeten tot dit gebied uitgebreid worden. In een motie naar aanleiding van de begrotingsbesprekingen heb ik deze uitbreiding van het werkingsgebied van de Rand als lid van de commissie Vlaamse Rand namens Open Vld voorgesteld. Op die manier kunnen de betrokken lokale besturen en inwoners daadwerkelijk ruimere ondersteuning krijgen. Maar de uitbreiding is ook nodig als een wekker om iedereen in Vlaams-Brabant flink wakker te schudden.

Daarnaast kunnen we niet langer om de vaststelling heen dat het homogene Vlaamse karakter van Vlaanderen verder erodeert, vooral in Vlaams-Brabant. Het is zelfs een illusie te denken dat de splitsing van BHV hieraan paal en perk zou stellen. Vlaanderen moet forser investeren in Nederlandse taalverwerving in het onderwijs op alle niveaus, maar tegelijk zullen de Vlamingen moeten leren leven met een voorschrijdende ontnederlandsing van hun regio. Die moeten we met een open vizier tegemoet treden, uitnodigend en onthalend. Tot op vandaag maken de websites van de meeste gemeentebesturen in de Rand enkel in het Nederlands reclame voor cursussen Nederlands voor anderstaligen.

Nederlandsonkundigen in het Nederlands overtuigen om Nederlands te leren, een mens vraagt zich af wat de bedoeling kan zijn, maar alleszins niet Nederlandsonkundigen naar lessen Nederlands leiden.

Hetzelfde geldt trouwens voor de opstelling van Vlaanderen naar Brussel. Het Vlaamse Randbeleid stelt zich nu met de rug op naar de haard van internationalisering en verfransing in de streek. Vlaams-Brabant, heel Vlaanderen moet Brussel omarmen in plaats van negeren. Pas als je iemand erkent en respecteert, zal je ook respect ontvangen. Dat geldt ook voor het Vlaams karakter van Vlaams-Brabant.