Wereldproefdierendag: vervanging, vermindering, verfijning en verantwoordelijkheid

Op 24 april vraagt men op Wereldproefdierendag meer aandacht voor dieren die gebruikt worden voor wetenschappelijke doeleinden. Als Vlaams volksvertegenwoordiger zet ik me al jaren in om dierenleed in Vlaanderen te verminderen. Daarbij neem ik onder andere initiatieven om dierenmishandeling tegen te gaan, om broodfok aan te pakken en om vernieuwende technieken m.b.t. pijnvrij slachten in te voeren. Daarnaast streef ik naar een proefdiervrije toekomst van Vlaanderen. Tijdens die transitie moet het 4-V-principe het uitgangspunt zijn: vervanging, vermindering, verfijning en verantwoordelijkheid.

Dierproeven zijn een maatschappelijk emotioneel geladen thema. De testen op dieren om mensen te kunnen genezen zijn dan ook een complexe ethische aangelegenheid. Nagenoeg iedereen is het erover eens dat de ideale wereld dierproevenvrij is, maar de ideale wereld is ook vrij van ongeneeslijke ziektes. Een aantal mensen kiest ondubbelzinnig de kant van de dieren en verzet zich tegen elke vorm van dierproeven. Voor anderen primeert de medische kant: zieke mensen genezen krijgt voor hen zonder meer voorrang op het testen op dieren.

Hoe dan ook zijn in de huidige wetenschappelijke stand van zaken experimenten noodzakelijk om wetenschappelijke inzichten te verwerven als we ooit een afdoend middel willen vinden tegen kankers of neurologische aandoeningen als Alzheimer. Ook de recente wereldwijde coronacrisis heeft aangetoond dat het zoeken naar een vaccin – helaas – ook de inzet van proefdieren vergt. Precies daarom moeten proeven die op dieren gebeuren, plaatsvinden in de meest optimale omstandigheden die het welzijn van de proefdieren maximaal eerbiedigen. De tegenstanders van dierproeven nemen hier geen genoegen mee en brengen aan dat het ethische aspect van proefdierengebruik wordt onderbelicht. Bovendien stellen ze vragen bij de wetenschappelijke claim dat dierproeven mensenlevens redden en verwijzen ze naar de beperkte vertaling van kandidaat-geneesmiddelen naar de markt. De complexiteit van de mens vervangen door de complexiteit van een ander wezen levert onvoldoende relevante informatie op, argumenteren ze.

Ik heb niet de intentie op partij te kiezen tussen de uitersten in het debat. Wel is het de bedoeling om voorstellen te doen voor nieuwe regelgeving door het gepolariseerde debat te overstijgen en overeenkomsten te benadrukken. Op basis van objectieve feiten wil ik het gegeven van dierproeven op een genuanceerde manier benaderen om van daaruit naar ambitieuze, maar haalbare beleidsinitiatieven te zoeken.

Dierproeven verbieden van vandaag op morgen is nog te ambitieus, en is geen optie. Actief en constructief zoeken naar alternatieven om het aantal dierproeven af te bouwen is dat wél. De combinatie van een maatschappelijke wens en de technologische vooruitgang kan er hopelijk voor zorgen dat dierproeven in de toekomst overbodig worden. Vooruitgang zal via innovatie van ideeën en technologie zijn, of zal niet zijn. Ik ben ervan overtuigd dat een proefdiervrije toekomst wenselijk is. Daarbij mag het belang van een bottom up-benadering niet uit het oog worden verloren. Het zijn de bedrijven en de laboratoria die met behulp van een flankerend overheidsbeleid naar oplossingen moeten kunnen zoeken, die ook leiden tot een daadwerkelijke afbouw van dierproeven. Samenwerking en overleg zijn dus cruciaal.