Woningdelen voor iedereen: kernversterkend, duurzaam en sociaal

Iedereen heeft een dak boven het hoofd nodig. In de zoektocht naar een betaalbare en kwaliteitsvolle woning ontdekt de burger steeds vaker nieuwe woonvormen. Niet alleen de bevolkingstoename en de beperkte open ruimte, maar ook de veranderende gezinssamenstellingen, de stijgende prijzen van huur- en koopwoningen en het sociale aspect zetten steeds meer personen ertoe aan om nieuwe, gemeenschappelijke woonvormen te overwegen. Zij hebben vaak de uitdrukkelijke wens om ook over de nodige privacy en eigen ruimte te beschikken. Na haar eerdere resolutie over het faciliteren van nieuwe woonvormen schreef ik hiervoor een conceptnota. Deze werd op 25 januari, in de commissie Ruimtelijke Ordening behandeld en moet een aanleiding vormen tot nieuwe en betere wetgeving. Vandaag botst woningdelen op heel wat reglementaire belemmeringen en obstakels. De Vroe wil deze wegwerken maar pleit tegelijk voor een beleid op maat om misbruiken te vermijden.

Er zijn vandaag kangoeroewoningen, cohousing vindt steeds meer ingang en ook de term tiny houses duikt hier en daar op. Een van de voor de hand liggende nieuwe woonvormen: bestaande woningen opdelen, komt echter zelden aan bod in dit rijtje. Nochtans beschikken we in Vlaanderen, vooral in de plattelandsgebieden, over een belangrijk aantal grote, vrijstaande villa’s die vaak verouderd en weinig energie-efficiënt zijn en beschikken over een grote tuin. Wanneer de eigenaars op leeftijd zijn valt het regelmatig voor dat deze zeer grote huizen bewoond worden door een alleenstaande weduwe of weduwnaar. Door hun soms beperkte inkomen en gevorderde leeftijd hebben ze niet altijd de mogelijkheid of bereidheid om te blijven investeren in hun woning. Dat terwijl we in Vlaanderen geconfronteerd worden met een bouwshift en een acute nood aan meer (en vaak ook kleinere) woonentiteiten. Het opdelen van dergelijke woningen kan bijdragen tot economische, ecologische én sociale duurzaamheid.

Woningdelen is gericht op het rationeler gebruik van woningen die te groot zijn voor een alleenstaande of een klein gezin. De gezinsverdunning en in het bijzonder het aantal alleenstaanden neemt in sneltreinvaart toe. Daarnaast heeft de coronacrisis heel wat mensen doen beseffen dat ze nood hebben aan een eigen stukje groen. Tegelijkertijd zijn heel wat mensen niet meer bereid om veel werk in het onderhoud van een tuin te steken en groeit het aantal mensen dat een tuin wil delen. Een woning met tuin opdelen in een (beperkt) aantal woonentiteiten kan hieraan tegemoetkomen. Uiteraard moeten er wel minimale oppervlakte- en kwaliteitsnormen gelden. In één adem dienen we ook de klimaatzaak: we moderniseren en verduurzamen verouderde en vaak energieverslindende wooninfrastructuur.

Het Vlaams Regeerakkoord heeft zich ertoe geëngageerd om het gebruik van nieuwe woonvormen te stimuleren. Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele wil in 2024 landen met het juridisch kader voor alternatieve woonvormen. Zowel de lokale besturen, investeerders als particulieren willen echter niet zo lang wachten. Ze vragen nu een gestroomlijnd en aangepast kader. Met deze conceptnota in het Vlaams Parlement roept ik de minister op om woningdelen versneld mogelijk te maken. Ik hoop dat de Vlaamse Regering de nodige handvaten voorziet. Deze zijn nu nodig. We kunnen hier niet nog eens jaren mee wachten. Mensen moeten in alle fasen van hun leven de mogelijkheid hebben om volwaardig aan woningdelen te doen.

Dat vergt echter een aanpassing van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO). Aangezien noch de definitie van gemeenschappelijk wonen, noch die van woningdelen in de VCRO is opgenomen, hebben lokale besturen geen handvaten om daarmee om te gaan, laat staan om projecten op te zetten. Lokale besturen moeten een beleid op maat kunnen voeren om misbruiken te vermijden en gericht mogelijkheden te creëren zodat mensen op een betaalbare, eigentijdse manier die ‘eigen plek onder de zon’ kunnen verwerven. Het woongedrag van mensen is volatieler dan ooit. Hun behoeften verschillen sterk naargelang hun levensfase: als student, als jonge single, als samenwonende, als alleenstaande na een relatiebreuk of overlijden van je partner, als lid van een nieuw samengesteld gezin, als zorgbehoevende,…