Nood aan transparantie en samenwerking rond stookoliesaneringsfonds: “financiële drama’s vermijden”

Momenteel hebben nog altijd naar schatting 730.000 gezinnen in Vlaanderen een stookolietank. Bij ongeveer 10.000 tanks is er sprake van bodemverontreiniging door een lek. Omdat die schade vaak niet of niet helemaal gedekt wordt door de verzekering, kan dat leiden tot financiële drama’s voor de betrokken gezinnen. In de vergadering van de Commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement richte Vlaams volksvertegenwoordiger Gwenny De Vroe zich tot de betrokken actoren: “Ik roep alle stakeholders bij de werking van het stookoliesaneringsfonds PROMAZ op tot samenwerking en transparantie. Enkel zo kunnen we financiële drama’s vermijden en de verontreinigde bodems saneren.”

Het saneren van verontreinigde bodem kost veel geld aan de burger en aan de gemeenschap. Voor particulieren is de financieringslast voor bodemsanering veel groter dan hun draagvlak. Soms kunnen die kosten oplopen tot tienduizenden euro's. Dit leidt ertoe dat niet altijd snel ingegrepen wordt, wat de toestand alleen maar verergert.

Reeds in 2005 hebben de gewesten en de federale overheid een akkoord gesloten over de oprichting van een saneringsfonds voor lekkende stookolietanks. In 2019 kwam er schot in de zaak en werd een samenwerkingsakkoord afgesloten waarbij de vzw PROMAZ werd opgericht. Maar twee jaar na het goedkeuren van het samenwerkingsakkoord is er nog altijd geen PROMAZ-fonds opgericht. Nu 16 jaar na het initiële akkoord blijven er zo’n 10.000 gezinnen met lege handen achter en draaien ze zelf op voor de opkuis van de bodemverontreiniging. Die kosten variëren van gemiddeld 47.000 euro tot uitschieters van meer dan 100.000 euro.

Het geduld van minister Demir geraakte op en ze stuurde op 3 mei deurwaarders naar verschillende federaties van de stookoliesector, met daarbij een ingebrekestelling. Ook de drie betrokken zaakvoerders werden persoonlijk in gebreke gesteld. Ze kregen een deadline op 31 mei van dit jaar voor het in orde brengen van de werking van het PROMAZ-fonds. De minister had naar eigen zeggen een plan B klaar voor wanneer de sector deze waarschuwing naast zich neerlegt. Uiteindelijk communiceerde federaal minister Van der Straeten op 7 mei dat er een akkoord was met de sector.

Concreet betekent dit dat er nu werk wordt gemaakt van de erkenningsprocedure zodat het fonds in werking kan treden. Het PROMAZ-fonds zal op twee manieren worden gefinancierd. Enerzijds via de overheveling van de overschotten van het BOFAS-fonds en anderzijds via een bijdrage van 0,01 euro per liter die wordt doorgerekend in de maximumprijs van stookolie. Het fonds schat in dat voor zijn werking een budget van maximaal 512 miljoen euro beschikbaar zal moeten zijn voor 20 jaar met een automatische stop van de inning bij het bereiken van het bedrag.

Het fonds zal van toepassing zijn op iedere particuliere eindgebruiker waarvan de stookolietank of de leiding ervan een lekprobleem heeft, of heeft gehad, en dat een aantoonbare bodemverontreiniging veroorzaakt(e). Ook reeds buitengebruik gestelde stookolietanks die de verontreiniging veroorzaakten kunnen in aanmerking komen voor het PROMAZ-fonds. Belangrijk is dat enkel gebouwen met een woonfunctie (huizen, appartementen) in aanmerking komen voor tussenkomst van het fonds. Hierbij zal PROMAZ de prioriteiten bepalen rekening houdend met onder andere het risico op schade.

Interessante links
https://promaz.be/ (PROMAZ aanmeldformulier)
https://www.vlaamsparlement.be/commissies/commissievergaderingen/1519326 (Vergadering commissie Leefmilieu 25 mei 2021)