Opvang Oekraïners: inplanting nooddorpen en uitbreiding scholen mogelijk

De toestroom aan Oekraïense vluchtelingen stelt Vlaanderen voor immense uitdagingen, niet het minst op het vlak van huisvesting. Vlaanderen toonde zich al erg ambitieus en zet onder meer in op sociale huisvesting en kleinere collectiviteiten. Om deze ‘kleinschalige opvang’ mogelijk te maken werden de regels reeds versoepeld en werd de vergunningsplicht vervangen door een melding. Voor ‘nooddorpen’, voor functiewijzigingen van gebouwencomplexen zoals kloosters en ook voor tijdelijke uitbreiding van schoolinfrastructuur moet men wel nog een vergunning aanvragen. “Daarom dienen we met de meerderheidspartijen een voorstel van decreet in dat ook voor deze gevallen een snellere procedure mogelijk maakt. Dat is meer dan nodig”, zeggen de indieners Wilfried Vandaele (N-VA), Tinne Rombouts (CD&V) en Gwenny De Vroe (Open Vld).

Bijzonder statuut van “tijdelijk ontheemde”

De oorlog in Oekraïne veroorzaakt in Europa een grote stroom aan oorlogsvluchtelingen. In Europa en dus ook in ons land krijgen deze vluchtelingen het bijzonder statuut van “tijdelijk ontheemde”. Momenteel is er al sprake van meer dan 3,5 miljoen ontheemde Oekraïners maar volgens de cijfers van UNHCR kan dat aantal oplopen tot 4 à 5 miljoen. Voorlopig blijft het conflict muurvast zitten en komt de instroom niet tot stilstand. In een worst-case scenario gaat Vlaanderen ervan uit om tot 120.000 tijdelijk ontheemden te moeten opvangen.

Met de toekenning van het statuut van ‘tijdelijk ontheemden’ wordt de fase van collectieve federale opvang quasi volledig overgeslagen en is een onmiddellijke oplossing voor tijdelijke huisvesting noodzakelijk. De tijdelijk ontheemden worden verspreid doorgestuurd naar de gemeenten met het oog op huisvesting en verdere zorg en begeleiding (welzijn, onderwijs, integratie, werk,...).

Vlaanderen neemt zijn verantwoordelijkheid en mikt op een gecoördineerde en gefaseerde aanpak. Om ‘kleinschalige opvang’ mogelijk te maken werden de regels reeds versoepeld en werd de vergunningsplicht vervangen door een melding. Voor ‘nooddorpen’, voor verbouwingen en functiewijzigingen van bestaande gebouwencomplexen (bv. kloosters) en ook voor tijdelijke uitbreiding van schoolinfrastructuur kan men echter geen beroep doen op de vermelde vrijstelling en moet men wel een vergunning aanvragen.

Vlaams volksvertegenwoordiger en fractieleider voor N-VA, Wilfried Vandaele: “In maart besliste de Vlaamse Regering tijdelijke nooddorpen mogelijk te maken als laatste optie. Tijdelijke nooddorpen omvatten 200 tot maximaal 250 wooneenheden om de operationele beheersbaarheid en de leefbaarheid te garanderen. De leefbaarheid moet immers gegarandeerd kunnen worden. De nood aan grootschalige opvang, in de vorm van nooddorpen, is nog niet zeker. Helaas valt dit niet uit te sluiten en moet deze piste dus voorbereid worden. Dat doen we met dit decreet.”

Vooraleer de overheid voor dergelijke nooddorpen een vergunning verleent moeten bepaalde verplichte procedurestappen worden gerespecteerd zoals een openbaar onderzoek en het inwinnen van adviezen. Doorgaans is er ook een administratieve beroepsmogelijkheid met een schorsende werking. “Dat alles maakt dat een zeer snelle uitbreiding van gegroepeerde opvangcapaciteit of schoolinfrastructuur via de reguliere vergunningsprocedure niet mogelijk is, hoewel dat uiteraard broodnodig is om vluchtelingen uit Oekraïne tijdelijk een menswaardig dak boven het hoofd te kunnen bieden. Wij bieden hiervoor een oplossing”, aldus Vlaams volksvertegenwoordiger voor CD&V, Tinne Rombouts.

“Met dit decreet wordt daarom een afwijking van de omgevingsvergunningsplicht toegestaan voor zogenaamde ‘tijdelijke constructies en aanhorigheden, functiewijzigingen en exploitaties’ voor de tijdelijke, gegroepeerde opvang van tijdelijk ontheemden uit Oekraïne”, vult Vlaams volksvertegenwoordiger voor Open Vld, Gwenny De Vroe, aan. Daarnaast meent het parlementslid dat de wetgeving momenteel te rigide is en dat er nood is aan een modernisering om snel en flexibel in te spelen op noodsituaties.

Voorwaarden
De schrapping van de omgevingsvergunningsplicht kan enkel onder welbepaalde voorwaarden. Om te beginnen gaat het – uiteraard – enkel over de collectieve huisvesting van tijdelijk ontheemden uit Oekraïne en bijbehorende collectieve voorzieningen. Daarnaast kunnen de stedenbouwkundige handelingen of exploitatie niet plaatsvinden in ruimtelijk kwetsbaar gebied (in termen van natuurbehoud), of in erosiegevoelig of effectief overstromingsgevoelig gebied. Er kan geen sprake zijn van ontbossingen. De collectiviteiten kunnen ook niet opgericht worden in een monument, binnen een stads- of dorpsgezicht of cultuurhistorisch landschap, of in een archeologische site. Tenslotte moeten de algemene en sectorale milieuvoorwaarden en verplichtingen worden nageleefd.